Củ nhân sâm

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử giá trị của nhân sâm trong hỗ trợ chữa bệnh và tăng cường sức khỏe không bị mai một đi mà ngược lại còn được ghi nhận qua hàng loạt kết quả của các công trình nghiên cứu khoa học của những chuyên gia đầu ngành. Lật lại lịch sử y học thế giới chúng ta sẽ càng hiểu rõ hơn về công năng tác dụng của nhân sâm đã ghi chép trong nhiều cuốn điển dược nổi danh y học Đông y. Vậy nhân sâm là gì mà nhiều người lại sử dụng nhiều như vậy, đặc biệt Việt Nam là thị trường tiêu thụ nhân sâm tốt nhất Châu Á.

Củ nhân sâm

Nhân sâm là gì?

Nhân sâm có tên khoa học là Panax ginseng thuộc họ cuồng, cây có hóa, lá 3 nhánh rất hiếm trong tự nhiên. Panax ginseng được nhà khoa học C.A.Mey mô tả lần đầu tiên với giới khoa học từ năm 1842, dù trước đó nền y học phương đông đã có hàng thế kỷ sử dụng nhân sâm trong y học, tuy nhiên dấu mốc 1842 đánh dấu những bằng chứng đầu tiên về nghiên cứu lâm sàng tác dụng của nhân sâm đối với sức khỏe.

Nhân sâm phân bố ở đâu?

Nhân sâm phân bố nhiều ở Châu Á nhưng chỉ có 1 số quốc giá có điều kiện phù hợp với đặc tính sinh trưởng khắt khe của nhân sâm là Trung Quốc, Cao Ly (nay là CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc).

Đất nước Cao Ly cũ có 1 dãy núi trải dài từ Bắc đến Nam là vùng Geumsan (금산) nối tiếng là vùng đất hoang sơ, nguyên sinh cho nhân sâm và nấm linh chi sinh trưởng và phát triển. Đây là dãy núi trù phú nhất của Cao Ly có điều kiện đất đai, khí hậu, ánh nắng mặt trời rất thích hợp cho độ tuổi của sâm, bởi vậy sâm ở đây chất lượng không vùng nào sánh bằng.

Sau năm 1945 do địa chính trị thay đổi Cao Ly bị chia cắt thành CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc, tuy nhiên 2 quốc gia vẫn khai thác sâm trên vùng núi Geumsan, khác là Triều Tiên “bế quan tỏa cảng” chỉ khai thác sử dụng trong nước còn Hàn Quốc phát triển xây dựng nhân sâm trở thành thương hiệu quốc gia.

Dãy núi Geumsan (금산) dịch theo tiếng việt là Kim cương với lịch sử hơn hàng nghìn năm trồng sâm, phía triều Tiên gọi là núi seorakasen, Hàn Quốc gọi là dãy Geumgansan. Dãy Geumgansan án ngữ ngay thượng nguồn sông Geum với độ cao hơn 4000m nên núi Geumgansan được thừa hưởng long mạch của đất trời, thổ nhưỡng phong phú, tự nhiên, khí hậy phù hợp nuôi dưỡng sâm trong 4 – 6 năm giùa dưỡng chất.

– Đất đai phì nhiên, màu mỡ với 3 tầng đất khác biệt: Đất thịt, đất cát và đất cái

– Khí hậu, nhiệt độ trong năm không quá 25 độ C, mùa đông tuyết rơi suốt 3 tháng, mùa hè mát mẻ, không nóng bức

– Nguồn nước: Án ngữ ngay thượng nguồn sông Geum, thừa hưởng dòng nước mát lạnh.

Với sự khác biệt về điều kiện, môi trường sống đã tạo nên 1 thương hiệu nhân sâm danh giá nhất thế gới.

Nghiên cứu thành phần của nhân sâm

Thành phần chính là các saponin triterpenoid tetracyclic nhóm dammaran gọi chung là ginsenosid. Khi thủy phân glycosis bằng acid sẽ thu được 2 aglycon chính là pannaxadiol và panaxatriol, về sau khi thủy phân lại cho thấy aglycon không thật vì dưới tác động của axit thì mạch nhanh bị đóng vòng lại. Là của nhân sâm của chứ saponin loại dammaran, 1 số thành phần khác cũng có trong nhân sâm là acid oleanolic (Ginsenosid Ro (=acid oleanolic + 2 glucose + glucuronic acid), tinh dầu, các phytosterol, glucan.

Tổng quát: Trong thân rễ và củ có tổng 32 hợp chất saponin triterpen các nhóm khác nhau, trong đó có 30 chất là saponin dammaran là thành phần chính phát huy các tác dụng chính của nhân sâm, 7 hợp chất polyacetylen, 17 acid béo trong đó cs acid palnitic, stearic, oleic, linoleic, 17 acid amin với 8 loại acid amin cần thiết cho cơ thể, 20 nguyên tố vi lượng như Mn, Fe, Co, Se… và các thành phần khác như glucid, tinh dầu.

Thành phần Saponin là gì?

Saponnin là tổng hợp các chất Ginsenosides Ro, Re, Rg1, Rg2, RG3, Rh1, Rh2, Ra1, Ra2… có tác dụng rất tốt trong việc điều trị bệnh.

Lưu ý: Saponin là chất quan trọng nhất trong nhân sâm có tác dụng phát huy các công năng chữa bệnh của tất cả các thành phần trong nhân sâm, hàm lượng saponin cũng là hàm lượng lớn nhất, quyết định giá trị của nhân sâm. Thông thường nhân sâm tươi phải đạt đủ số năm từ 4 – 6 năm tuổi mới đủ các hàm lượng saponin cần thiết. Vì vậy sâm tự nhiên quý, sâm rừng chỉ có giá trị cao khi có tuổi đời từ 4 năm tuổi trở lên, các loại sâm 2,3 năm tuổi thường được dùng để chế biến món ăn bổ dưỡng, ít được dùng trong chữa bệnh hay ngâm rượu thuốc quý.